Trong những năm gần đây, tình hình tranh chấp đất đai hiện nay ở nước ta đang có xu hướng gia tăng. Đặc biệt ở những vùng có tốc độ đô thị hóa nhanh, số vụ tranh chấp đất đai tăng mạnh không chỉ về số lượng mà còn về độ phức tạp. Vậy phương hướng giải quyết của chính phủ là gì? Hãy cùng các luật sư hàng đầu của Askany tìm hiểu về luật đất đai khi có tranh chấp hiện nay.
Các loại hình tranh chấp đất đai hay gặp nhất
Mặc dù hiện nay, các vụ tranh chấp đất đai đang gia tăng về số lượng và có tính phức tạp cao, nhưng tập trung chủ yếu ở các loại hình sau đây:
- Tranh chấp ai nắm quyền sử dụng đất.
- Tranh chấp về nhà cửa, công trình và các vi phạm luật đất đai nhà ở.
- Tranh chấp quyền thừa kế đất đai (có di chúc và không có di chúc).
- Tranh chấp đất có sẵn tài sản trên đất.
Nguyên nhân tranh chấp đất đai hay gặp nhất
Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến việc xảy ra tranh chấp đất đai, bao gồm:
- Quy trình quản lý đất đai còn đang tồn tại nhiều điểm yếu và thiếu sót.
- Quá trình giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn còn diễn ra một cách chậm trễ.
- Các hành vi lấn chiếm đất đai ngày càng phổ biến, nhưng không được phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời.
- Đất đai ban đầu chưa được công nhận có giá trị, sau đó trở thành tài sản có giá trị cao. Thậm chí tại nhiều nơi, giá đất đã tăng lên rất đột ngột.
Tình hình tranh chấp đất đai hiện nay
Tranh chấp về đất đai xảy ra rộng rãi tại nhiều khu vực trong cả nước. Trên cơ sở trung bình quốc gia, các vụ tranh chấp đất đai chiếm khoảng từ 55% đến 60%, và ở một số tỉnh thuộc Tây Nguyên và Tây Nam Bộ, tỷ lệ này có thể lên đến 70% đến 80% của tất cả các vụ tranh chấp dân sự. Trong số này:
- Tranh chấp đất đai thừa kế thuộc nhóm ít nhất. Trong các trường hợp này, bạn có thể liên hệ các luật sư tư vấn luật thừa kế đất đai ở Askany để được hỗ trợ tốt nhất.
- Tranh chấp giữa cá nhân với các cơ quan, tổ chức đang có xu hướng giảm.
- Tranh chấp liên quan đến các giao dịch đất đai (chuyển nhượng, cho thuê…) giữa các cá nhân đang có xu hướng tăng.
- Đặc biệt, các tranh chấp liên quan đến ranh giới thửa đất đang có xu hướng tăng mạnh.
Theo báo cáo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, khiếu nại liên quan đến đất đai chiếm tỷ lệ hơn 70%. Trong đó, các thành phố Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng có số vụ khiếu nại liên quan đến đất đai nhiều nhất cả nước. Cụ thể, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết:
- Trước năm 2017, mỗi năm, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp nhận từ 6.000 đến 10.000 đơn khiếu nại liên quan đến đất đai.
- Sau khi Luật đất đai năm 2017 có hiệu lực thi hành (tính đến năm 2018), số lượng đơn khiếu nại đã giảm xuống, đạt chỉ còn 3.500 đơn vào năm 2021.
- Trong số này, gần 2% là vụ việc nằm trong thẩm quyền của Bộ, trong khi hơn 80% các đơn khiếu nại nằm trong phạm vi giải quyết tại địa phương.
Cách giải quyết tình hình tranh chấp đất đai hiện nay
Chính phủ bổ sung bộ luật Đất đai
Nhà nước đã đặt nỗ lực đáng kể trong việc xử lý tranh chấp liên quan đến đất đai để ổn định tình hình chính trị và xã hội. Hệ thống luật đất đai mới nhất đã trải qua sự chỉnh sửa, bổ sung và hoàn thiện liên tục, thông qua các bộ luật năm 1987, 1993, 2003 và 2013.
Các quy định về việc giải quyết tranh chấp đất đai đã chỉ rõ ràng rằng Ủy ban nhân dân (UBND) và Tòa án nhân dân (TAND) chịu trách nhiệm trong việc này. Tuy nhiên, quy định về phân quyền giải quyết tranh chấp đất đai chỉ mới dừng ở mức tổng quan. Thực tế cho thấy, việc xử lý tranh chấp đất đai thường mắc phải sự trùng lắp và xung đột giữa UBND và TAND.
Để khắc phục những hạn chế này, Luật Đất đai năm 2013 đã xác định rõ hơn về phân quyền giải quyết tranh chấp đất đai, tạo ra cơ sở pháp lý để các cơ quan có thẩm quyền áp dụng phương pháp giải quyết tranh chấp đất đai một cách hiệu quả hơn.
Bộ Tài nguyên và Môi trường bổ sung quy định đất đai
Bộ Tài nguyên và Môi trường thừa nhận công việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, và tái định cư đang mắc phải nhiều khó khăn. Nguyên nhân chính của vấn đề này là do chưa đảm bảo đủ điều kiện sinh kế cho những người bị ảnh hưởng và những chi phí phát sinh trong quá trình thu hồi đất. Hơn nữa, các quy trình, thủ tục liên quan đến đền bù, hỗ trợ tái định cư, cũng như cơ chế hợp tác giữa các cấp và ngành chưa đủ linh hoạt và kịp thời.
Tất cả những điều này là nguyên nhân gây ra những vấn đề phức tạp, đặc biệt là tranh chấp liên quan đến đất đai. Để khắc phục tình trạng này và giải quyết triệt hơn những khiếu nại và tố cáo liên quan đến đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất một số biện pháp cụ thể:
- Tăng cường kiểm tra, giám sát và quản lý về đất đai trên toàn quốc.
- Thực hiện việc tổ chức kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm minh việc vi phạm pháp luật về đất đai bởi cá nhân và tổ chức.
- Xem xét trách nhiệm của các quan chức lãnh đạo các cơ quan và đơn vị có liên quan đối với việc buông lỏng quản lý đất đai và góp phần vào việc xảy ra tranh chấp đất đai.
Kết luận
Đó là tổng hợp tình hình tranh chấp đất đai hiện nay ở Việt Nam. Nguyên do chính dẫn tới tranh chấp vẫn là sự thiếu hiểu biết về quy định của người dân. Để tránh gặp phải các tranh chấp, mâu thuẫn không đáng có liên quan tới đất, bạn nên tìm một luật sư tư vấn riêng cho mình trước khi bước vào bất kỳ thủ tục, quy trình nào. Ở ứng dụng Askany có những luật sư tư vấn luật Đất đai hàng đầu ở nước ta mà bạn có thể đặt lịch nhanh chóng và tiện lợi.
